วันเดียวเที่ยวราชบุรี มีดีกว่าที่คิด
เมืองราชบุรีหรือแปลตามตัวว่าเมืองของพระราชาตั้งอยู่ไม่ไกลนักจากกรุงเทพมหานคร ใช้เส้นทางเพชรเกษมจากถนนบรมราชชนนีเพียง ๑ ชั่วโมงก็ถึงแล้ว สองข้างทางก็ล้วนแต่มีแหล่งท่องเที่ยว ร้านอาหาร ของฝากของที่ระลึกที่น่าแวะจอดทั้งสิ้น สมกับคำขวัญประจำจังหวัดของจังหวัดราชบุรีที่ว่า “ คนสวยโพธารามคนงามบ้านโป่งเมืองโอ่งมังกรวัดขนอนหนังใหญ่ ตื่นใจถ้ำงามตลาดน้ำดำเนินเพลินค้างคาวร้อยล้านย่านยี่สกปลาดี”
ทุกวันนี้เราอาจรู้จักชื่อเมืองราชบุรีในฐานะแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่ อ.สวนผึ้ง ที่มีธรรมชาติงดงาม แต่ในเส้นทางของประวัติศาสตร์ความเป็นเมืองท่าที่สำคัญแต่อดีตก็มีความสำคัญไม่น้อยเช่นกันด้วย เพราะราชบุรีมีทั้งประวัติศาสตร์วัฒนธรรมแหล่งท่องเที่ยว ประเพณี วิถีชีวิตและอาหารการกินที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง
เมืองราชบุรีในอดีตเคยเป็นเมืองท่าชายทะเลมาก่อน นักประวัติศาสตร์โบราณคดีเห็นว่าพื้นที่ทะเลในอดีตหลายพันปีมีพื้นที่เข้ามาบริเวณภาคกลางของประเทศ เพราะโบราณวัตถุที่พบมีเปลือกหอย โครงกระดูกปลา ที่อาศัยอยู่ในน้ำเค็มทั้งสิ้น ครั้นเมื่อแผ่นดินงอก ผู้คนก็อาศัยพื้นที่แห่งใหม่สร้างบ้านแปงเมือง มีความอุดมสมบูรณ์จากแม่น้ำหลายสานที่เป็นร่องน้ำธรรมชาติ เมืองราชบุรีเคยเป็นเมืองท่าที่สำคัญมาแต่อดีตหลายร้อยปี มีหลักฐานโบราณคดีจำนวนมากที่บ่งชี้ว่าเป็นชุมชนของเมืองท่ามาแต่ก่อน ครั้นมีคนอยู่อาศัยมากขึ้นแล้ว บ้านเมืองก็กลายเป็นเมืองที่รับอิทธิพลการปะทะวัฒนธรรมแบบอินเดีย–จีน ผ่านอิทธิพลทวารวดีที่เป็นรัฐยุคแรกๆในสยามประเทศ พัฒนาขึ้นกลายเป็นบ้านเมืองที่รับพระพุทธศาสนาเข้ามา.
วัดมหาธาตุใจกลางเมืองราชบุรี อาจไม่เป็นที่คุ้นหูเท่ากับวัดมหาธาตุในอีกหลายๆ เมือง แต่ความสำคัญกลับไม่ได้ยิ่งหย่อนไปกว่ากันนัก วัดนี้มีพระปรางค์สูงใหญ่เด่นเป็นสง่า มองดูตัดกับท้องฟ้าสีสดงดงามยิ่งนัก พระปรางค์เป็นแบบอยุธยาตอนต้น คือมีซุ้มทางเข้าทางทิศตะวันออก มีพระระเบียงล้อมรอบ ประดิษฐานพระพุทธรูปเป็นระยะ
มาวัดมหาธาตุ จ.ราชบุรีแล้วได้กราบสักการะขอพรจากพระมงคลบุรี ในพระวิหารหลวง ก็เป็นที่อิ่มเอมใจว่าได้มารับความเป็นสิริมงคลจากเมืองนี้แล้ว
ถัดไปไม่ไกลนัก เส้นทางสถาปัตยศิลป์กลับสร้างความประหลาดอีกครั้ง เมื่อเราเดินทางมาตัวเมืองราชยุรีริมฝั่งแม่น้ำแม่กลอง ที่บริเวณคุ้งน้ำมีสถาปัตยกรรมแบบตะวันตกอันงดงามตั้งอยู่ ทั้งศาลประจำจังหวัดและศาลากลางหลังเก่าของมณฑลราชบุรี หรือที่วัดศรีสุริยวงศารามก็มีความงามไม่แพ้กัน
วัดในความรู้สึกและจินตนาการของเราอาจเป็นวัดแบบไทยประเพณี ช่อฟ้าใบระกา หลังคาสีสันงดงามฉูดฉาด แต่วัดศรีสุริยวงศารามนี้กลับมีความเป็น “ฝรั่ง” เกินความคาดหมาย ผู้สร้างคือสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) อัครมหาเสนาบดีผู้ทรงอิทธิพลตัวจริงในสมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งเคยเป็นถึงผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์อยู่ระยะหนึ่ง แต่วัดนี้กลับประหาดที่พบความเรียบง่ายในสถาปัตยกรรมแบบตะวันตก พระอุโบสถแม้จะมีเสาแบบโกธิค แต่ดูเรียบง่าย มีลายปูนปั้นประดับเพียงเล็กน้อย
ลายที่กรอบประตูทางเข้าด้านบนเป็นรูปนกยูงข้างหนึ่ง กระต่ายข้างหนึ่ง สะท้อนให้เป็นถึงตราสุริยมณฑลและจันทรมณฑลที่สมเด็จเจ้าพระยาถือครองในฐานะผู้ที่ทรงอาญาสิทธิ์อย่างแท้จริง
นอกจากนี้ จังหวัดราชบุรียังมีของดีให้อวดอีกมาก ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรีจัดแสดงทั้งประวัติที่มาของผู้คน การตั้งถิ่นฐาน ความสำคัญในฐานะเมืองหน้าด่าน และเมืองที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ เคยทรงดำรงตำแหน่งยกกระบัตรอยู่ช่วงหนึ่งด้วย
เพียงแค่ยืนริมแม่น้ำแม่กลอง เห็นหาดทรายขึ้น พร้อมกับเห็นบรรยากาศของเมืองที่ยังคงความเก่าแก่ไว้ได้ เท่านี้ก็คุ้มไปอีกอย่างหนึ่งแล้ว
ถ้าขับรถกลับกรุงเทพฯ แล้วมีเวลาไม่รีบร้อนมากนัก ขอแนะนำให้เข้าไปหาซื้อของฝากที่บ้านเจ็ดเสมียน แหล่งทอผ้าขาวม้าใหญ่อีกแห่งหนึ่งของราชบุรี ผ้าขาวม้าเนื้อดี สีสวย และราคาถูกอย่างไม่น่าเชื่อรอทุกท่านอยู่พร้อมกับรอยยิ้มพิมพ์ใจของเจ้าของร้าน หรือจะซื้อหาไชโป๊วหวานกรอบ ของดีของอำเภอโพธารามไปเป็นของฝากอีกก็ไม่มีใครว่าอะไรได้
แต่สิ่งสำคัญคือ ถ้ามาที่โพธาราม ควรแวะไปชมภาพจิตรกรรมฝาผนังอันงดงามหาที่เปรียบมิได้ที่วัดคงคารามเสียก่อน วัดนี้เป็นวัดมอญ ตั้งอยู่กลางชุมชน มีเสาหงส์แบบมอญและเจดีย์ทรงมอญเรียงเป็นระยะที่หน้าวัด ภายในพระอุโบสถมีภาพเขียนเรื่องพุทธประวัติ สีงามเหลือจะพรรณนาได้ ทั้งลายเส้นก็กินใจ เหมาะสำหรับผู้ที่รักความเป็นไทย ชอบถ่ายรูปสวยๆ ทั้งจะได้เห็นความพิเศษของงานจิตรกรรมที่มีความเป็นตะวันตกเข้าไปแทรกในงานเขียนด้วย
นอกจากนี้ เพียงฝั่งแม่น้ำแม่กลองข้าม ก็จะถึงวัดขนอน วัดนี้เดิมเคยเป็นด่านขนอนเก็บภาษีอากรทางน้ำมาแต่อดีต แต่ปัจจุบันเป็นศูนย์การเรียนรู้ที่สำคัญด้านหนังใหญ่ หนังใหญ่เป็นมหรสพชั้นสูงของประเทศ เป็นการนำหนังวัวหนังควายมาแผ่ เมื่อผ่านกรรมวิธรการเตรียมหนังแล้ว ก็แกะสลักเป็นรูปตัวละครในรามเกียรติ์ ตัวหนังที่เก็บไว้ ณ พิพิธภัณฑ์เรือนไทยมีความงดงาม อลังการและสมบูรณ์มาก ยิ่งได้ยินเสียงเด็กๆ กำลังฝึกหัดเต้นท่าหนังใหญ่ประกอบด้วยแล้ว ก็ยิ่งเร้าใจอยากชมขึ้นไปอีก
ราชบุรีเป็นจังหวัดที่ยังคงมีความงามทั้งทางธรรมชาติและศิลปวัฒนธรรมอยู่อีกมาก สำหรับผู้ที่สนใจอยากเห็นของจริงหรือได้สัมผัสวิถีชีวิตที่เรียบง่ายอันหาได้ยากยิ่งในสังคมเมืองแล้ว ก็สามารถร่วมเดินทางกับมติชนอคาเดมีได้ในปลายเดือนกันยายนนี้
