มีโอกาสเดินทางมายัง ชุมชนบ้านบุ หรืออีกชื่อ ชุมชนวัดสุวรรณาราม เขตบางกอกน้อย เพื่อเยี่ยมชม แหล่งทำขันลงหินที่เหลืออยู่เพียงแห่งเดียวในประเทศไทย
เมื่อมาถึงที่หมาย สิ่งแรกที่เข้ามาในโสตประสาท คือเสียงตีเหล็กดังโป๊กๆ และมี คุณเมตตา เสลานนท์ วัย 76 ปี ทายาทคนสุดท้ายของโรงงานขันลงหิน “เจียมแสงสัจจา” ยืนรอต้อนรับ
คุณเมตตาเล่าให้ฟังว่า เธอดูแลกิจการผลิตขันลงหินนี้มา 50 กว่าปี ขันลงหินเป็นเครื่องใช้ประเภทงานหัตถกรรมเก่าแก่ ตั้งแต่สมัยอยุธยา จึงมักนิยมใช้ในงานพระราชพิธี หรืองานมงคลต่างๆ ถือเป็นของที่มีค่ามากมายนัก
ในอดีต อาชีพ “บุขันลงหิน” ถือเป็นอาชีพทำมาหากินที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ถึงขนาดที่ว่า มีคนทำมากกว่าร้อยครอบครัวเลยทีเดียว ต่อมาก็ค่อยๆ ถูกลดความนิยมลง เพราะวิวัฒนาการและเทคโนโลยีต่างๆ เข้ามาแทนที่ ทำให้หลายครอบครัวเลิกกิจการไป จนทั้งประเทศ เหลือโรงงานขันลงหินเพียงแห่งเดียว คือโรงงาน “เจียมแสงสัจจา”
“อาชีพทำขันลงหิน ถือเป็นอาชีพเก่าแก่คู่บ้านคู่เมืองมาเป็นร้อยๆ ปีนะหนู เมื่อก่อนคนทำเยอะแยะเลย แต่เวลามันเปลี่ยน อะไรๆ มันก็เปลี่ยน จนตอนนี้ก็เหลือที่โรงงานของยายนี่แหละที่ยังทำอยู่” คุณเมตตา กล่าว
โรงงานขันลงหินของคุณเมตตา มีช่างอยู่ด้วยกันทั้งสิ้น 8 ชีวิต แต่ละคนอายุอานามเกิน 60 ปี กันทั้งนั้น
“ก็มีคนมาดูงานกันบ่อยนะ พวกเด็กนักเรียนนักศึกษา แต่ให้ทำเป็นอาชีพ เขาก็ไม่เอากัน เพราะมันต้องทำงานทั้งวัน ตั้งแต่เช้ายันมืด งานมันอยู่หน้าเตา อยู่กับความร้อน เป็นงานฝีมือที่ต้องใช้ความอดทน มันก็คงไม่ใช่อะไรที่เด็กสมัยนี้เขาชอบกัน จะหาคนชอบก็ยาก” คุณเมตตาว่ามาอย่างนั้น
จุดเด่นของขันลงหิน คือ เนื้อภาชนะเหนียว แข็งแกร่ง ผิวเงาสวยไม่ขุ่นมัวง่าย อีกทั้งมีความเย็นธรรมชาติ และมีน้ำหนัก หากลองเคาะ เสียงจะกังวานใสราวกับเสียงระฆัง โดยราคาเริ่มต้น มีตั้งแต่หลักพันบาท ไปจนถึงหลักแสน คนจึงนิยมซื้อเป็นของฝากหรือนำไปตกแต่งบ้าน
ขันลงหินของโรงงาน เจียม แสงสัจจา ได้รับการคัดสรรให้เป็นสินค้าโอท็อป ระดับ 5 ดาว ซึ่งคุณเมตตาบอกว่า ถือเป็นความภูมิใจของคนในโรงงานมาก เพราะของทุกชิ้นที่ทำ ช่างแต่ละคนอุทิศตนเพื่อผลิตออกมาทั้งสิ้น
“ที่ยายยังทำโรงบุขันลงหิน เพราะช่างเขายังทำกันอยู่ ถ้าหมดรุ่นช่าง 8 คนนี้ไป ก็เลิกแล้วเพราะไม่มีคนมารับช่วงต่อ” คุณเมตตากล่าวทิ้งท้าย
หากใครสนใจเข้ามาดูงาน หรืออยากอุดหนุนผลิตภัณฑ์ สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ 08-5956-4653
ที่มา : เส้นทางเศรษฐีออนไลน์ / ผู้เขียน : พัชรพร องค์สรณะคมกุล
