มาลัย สัญลักษณ์การเคารพบูชา เป็นสื่อสายใยแห่งความรู้สึก มีคุณค่าทางใจทั้งผู้ให้และผู้รับ จากอดีตพวงมาลัยเป็นดอกไม้บูชาในพิธีพุทธศาสนา ใช้ถวายเจ้านาย ต่อเมื่อเป็นการแสดงความเคารพครูบาอาจารย์ ญาติผู้ใหญ่ กระทั่งปัจจุบันมาลัยถูกประยุกต์นำไปประดับในงานดอกไม้ เพื่อเพิ่มความน่าสนใจ และขณะเดียวกันก็สื่อถึงความเป็นไทยได้ด้วย
มาลัยพวงเล็กแต่มากด้วยคุณค่านี้ ปัจจุบันซื้อหาได้ตามท้องตลาดทั่วไป แต่การร้อยตามแบบฉบับของชาววังน้อยคนที่จะรู้
ล่าสุด มติชน อคาเดมี เปิดหลักสูตรใหม่เอี่ยม ชื่อว่า “กรองรัก ร้อยมะลิ วิถีชาววัง” สอนโดย ครูอุ๋ม-ศิริภัสสร โชควศิน อดีตอาจารย์จากโรงเรียนช่างฝีมือในวังหญิง ผู้ชำนาญศิลปะประดิษฐ์ทุกรูปแบบ
ครูอุ๋ม บอกว่า หลักสูตรที่มติชน อคาเดมี คือ การย่นย่อหลักสูตรจากโรงเรียนช่างฝีมือในวังหญิงที่ปกติต้องเรียนกันถึง 1 ปี เหลือเพียง 1 วัน เป็นการสอนร้อยมาลัย 2 แบบ คือ 1.ร้อยพวงมาลัยกลมดอกมะลิ 2.พวงมาลัยดอกรัก แทนความรักและเป็นห่วง
“ที่เลือกพวงมาลัยดอกมะลิ เพราะมะลินอกจากเป็นสัญลักษณ์วันแม่ ยังถือเป็นพื้นฐานการร้อยมาลัย เรียนครั้งแรกควรเป็นมาลัยมะลิ ที่มีดอกทรงโต ชัดเจน หากไปเริ่มมาลัยดอกไม้อื่นที่ต้องพับกลีบเล็กๆ อาจจะท้อหรือถอดใจก่อน ซึ่งในการเรียนครูจะสอนให้ดูลักษณะของดอก มีเทคนิคว่าต้องร้อยตรงไหน ไม่ใช่ว่าบนก้าน 1 ก้านจะร้อยตรงไหนก็ได้”
ส่วนพวงมาลัยดอกรักนั้น จะใช้วิธีร้อยที่เรียกว่าร้อยกรอง เป็นการกรองดอกไม้ ไม่ได้เอาลงทั้งดอก แต่เป็นการแยกส่วนไม่ให้เหมือนรูปแบบ คือ ฉีกดอกรักออกทีละกลีบแล้วร้อยกลับไปใหม่ สามารถใช้แทนมะลิได้ในช่วงที่ขาดแคลน นอกจากนี้จะใช้ดอกบานไม่รู้โรย เป็นการแทนความรักที่ไม่มีวันโรยลา เป็นการเผยแพร่และอนุรักษ์ มันเป็นอัตลักษณ์ของชาววัง แสดงให้เห็นความประณีตศิลป์
“มาลัยรูปแบบนี้จะสัมผัสถึงความวิจิตรกว่า ข้างนอกไม่ทำ มันคือ สุนทรียภาพ”
แม้จะรักความเป็นไทยแท้ แต่ครูอุ๋ม มองว่า การอนุรักษ์มีหลายแบบ ทั้งแบบโบราณไม่เปลี่ยนแปลงก็เป็นการอนุรักษ์ ให้รู้ว่าอดีตเป็นมาอย่างไร และไม่ให้สูญหาย เพราะพวงมาลัยตั้งแต่สมัยพระนาราย์ก็มีแค่นี้ คือเป็นพวงกลวง มีอุบะห้อย ขณะที่กลุ่มดัดแปลงก็สำคัญ แม้ว่าจะไม่ใช่งานประณีตศิลป์ แต่มองว่าเป็นการสืบสานให้คงอยู่ต่อไป
ซึ่งการสืบสานนี้มีหัวใจ คือ ครู และ ศิษย์ ซึ่งครูอุ๋มยืนยันว่าทุกศาสตร์ทุกศิลป์ต้องมีครู
“ถ้าไม่มีครู เราไม่รู้ที่มาที่ไป ไม่รู้รากฐาน ไม่รู้รากเหง้า ไม่เกิดความผูกพัน เราสอนมีการมองตา จับมือสอน มีอะไรถาม เป็นการเรียนที่เข้าถึง แตะต้องสัมผัสได้ มีการปฏิสัมพันธ์ พูดคุย สอดแทรกทุกความรู้ในการสอน”
สำหรับคนมาเรียน ครูอุ๋ม ยืนยันว่า สิ่งที่จะได้ชัดเจน คือ 1.ได้เป็นผู้ร่วมสืบสานงานศิลปวัฒนธรรมไทย 2.ฝึกสมาธิ 3.ประสบการณ์ที่หาไม่ได้ง่ายๆ จากที่ไหน ที่สำคัญสร้างอาชีพได้แน่นอน
ทั้งนี้ หลักสูตร กรองรัก ร้อยมะลิ วิถีชาววัง เรียนอาทิตย์ที่ 22 กรกฎาคม 2561 ราคา 1,900 บาท
สนใจติดต่อ มติชนอคาเดมี Inbox : Facebook Matichon Academy Tel : 0-2954-3977-84 ต่อ 2115, 2116, 2123, 2124 Mobile : 08-2993-9097, 08-2993-9105 line : @matichonacademy
